Lehenengo urratsak Wikiarekin

Puntu horietan gehiago sakonduko dugu, azaletik Wikispaces programarekin egin dezakeguna ezagutzeko:

WIKIAREN IZENBURUA : izenburu hau pertsonalizatu eta beste irudi bat txerta diezaiokegu, lehenetsita Wikispacesen logoa erakutsiko baita.

Programaren AUKERA orokorrak:

• Nire wikiak, guk sortutako edo editore gisa parte hartu dugun wikien zerrenda kontsultatzeko.
• Nire kontua, erabiltzailearen datuak dituen formulariora joateko, berritzeko eta gure profilarekin eta gure avatarrarekin edo argazkiarekin orrialde bat argitaratzeko.
• Laguntza, programaren funtzioen inguruko zalantzak dugunerako. Ingelesez dago. Hori arazoa bada, gaztelaniazko bertsioa ere kontsulta dezakegu http://www.wikispaces.com/help-spanish helbidean.
• Saio itxi, programatik irteteko.

wikiaren AUKERA orokorrak:

• Home, wikiaren hasierako orrialdera itzultzeko.
• Orrialdea, wikiaren orrialde bat ikuskatu nahi badugu. Orain portada edo hasierako orria besterik ez dugu, eta orrialde bakar horretara eramango gaitu. Orrialde gehiago sortzen goazen heinean, horietako bakoitza editatzeko aukera izango dugu.
• Eztabaida, orrialdea eraikitzeari dagokion bilakaeraren inguruko xehetasunak komentatzen joateko foro-espazioa. Orrialde bakoitzak eztabaida-gunea du.
• Historia, gure wikian egiten diren aldaketen historia biltzen duen atala: orrialdea sortu badugu, testua txertatu badugu, ondoren berritu bada, etab. Kronologikoki antolatzen da, aldaketa berrienetik zaharrenera arte. Bertan, eraikitze-prozesua ikuskatu eta parte hartu duten erabiltzaileak ezagut ditzakegu.
• Jakinarazi, wikian aldaketa bat gertatu den aldiro posta elektroniko bidez abisua pasatzeko zerbitzua gaitzeko aukera ematen du.

EDITATU aukera, wikiaren aukeren Blokearen orrialdea fitxan gaudenean baino ez da agertuko. Orrialdearen editorera joateko aukera ematen du, bertan testu- eta grafiko-edukiak sortzeko eta editatzeko.

Kurtsorea orrialdearen erdialdean kokatzen badugu (7. blokea), testua editatzen has gaitezke.

Wikiaren administrazio-aukerak

Orrialde berria, gure wikiari orrialde berriak txertatzeko. Azken aldaketak, wikian egindako azken ekintzen kontrol azkarra, orrialdeen edizioari nahiz eztabaida-guneei dagokienez edo kide berriak sartzea. Wikia administratzea, wikiaren kontrol-gunera joatea. Bertatik, gure wikiaren konfigurazioa pertsonalizatzeko eta beste erabiltzaileen sarbide- eta edizio-baimenak ezartzeko aukera izango dugu. Bilatzailea, hitz gakoetatik abiatuz, gure wikian edukiak kokatzeko bilaketa-motorea.

Wikiaren orrialdeen menua

• Gure wikian sortzen goazen orrialdeak zerrendan agertuko zaizkigun gunea da. Orain Home bakarrik dugu. Horren ordena eta formatua editatzea oso erraza da.

Orrialdearen EDUKIA

• Gure wikiaren orrialdeen edukia bistaratzeko eta editatzeko gunea. Wikispacesen kokatuago zauden honetan, kapsula-lantegiaren gaitasun-mapa aurkezten dizugu, landuko dugun IKT programazioa ezagut ezazun.

Kasu praktikoa: nire aurreneko wikia

Wikispacesen kontua sortzea

Wiki bat sortzeko eman behar den lehen pausoa, zerbitzu hori emango digun webgune batera joatea izango da. Gure kasuan, erraza delako eta iragarkirik gabeko espazio bat sortzeko aukera ematen digulako, Wikispaces erabiliko dugu.

• Wiki bat sortzeko alta egin behar dugu. Irakasleentzat Wikispaces programara sartu: http://www.wikispaces.com/site/for/teachers

Formularioa bete bat egin orain gunetik. Gogoratzeko errazak diren datuak erabiltzea gomendatzen dizugu, norberarenak edo ikastetxekoak badira ere. 6. puntuan dagoen (wikiaren baimenak) Protected aukera hautatu, horrela wikia guk gonbidatzen ditugun pertsonen artean editatu ahalko da. Jada kidea bazara, formularioaren amaieran saioa has dezakezu, berriz bete beharrik gabe. Bat egin botoian klik egin eta segituan formularioan jarri dugun wikiaren izena ikusi ahal izango duzu, URL helbide bihurtuta: http://wikiejemplotaller.wikispaces.com/

Gure wiki orrialdea prest dugu!

Editatu baino lehen, sortu dugun kontuaren aukerak ezagut ditzagun. Goiko menuan Nire kontua sakatuko dugu:

Sistemak ongietorria emango digu eta hiru fitxa ezberdinduko ditugu: kontrol-panela, email bidez bidali eta konfigurazioak.

Kasu praktikoa: nire aurreneko wikia

• Kontrol-panela

Kontrol-panelean “Ongi etorri auladigital15era” ongietorri-mezua identifikatzen dugu, Wiki Gogokoenen gune bat, Sarrera-ontzia , Wikispacesen inguruko Albisteen panela eta aldaketen Jarraipena atala.

Ekintzak goitibeherakoan, wikientzat interesgarriak izango zaizkigun lau aukera dituen panela aurkituko dugu. Kideak gonbidatu, wiki hau Utzi , azken Aldaketak edo gogokoenak Kendu:

• E-mail bidez bidali

Goazen hurrengo fitxara, email bidez bidali fitxara.

Posta elektronikoaren eremuak dituen orrialde bat agertuko zaigu, hortik, adibidez, gure wikian parte hartzen dutenei mezuak bidal diezazkiekegu.

Kasu praktikoa: nire aurreneko wikia

• onfiKonfigurazioak

Azkenik, konfigurazioen atala ikusiko dugu.

Hiru bloke agertuko zaizkigu: Zure ingurukoa, Zure profila eta Zure lehentasunak:

• Xehetasunak atalean, erabiltzailea, posta elektronikoa edo pasahitza alda ditzakegu edo, baita ere, zerbitzutik baja egin dezakegu kontua Ezabatu ataletik.

• Zure profila atalean, norberaren inguruko informazio gehiago eman dezakezu Sortu zure profilaren orrialdea orain ataletik. Atal horretan, gainera, zure ordenagailuan zure profilarekin bat datorren irudia bila dezakezu, Argazkia-Aldatu atalean klik eginez. Aztertu botoian klik egin (Bilatu) eta Igo aldaketak gordetzeko.

• Azkenik, Lehentasunak atalari begirada bat ematea gomendatzen dizugu. Adibidez, wikiarentzat erabili nahi duzun hizkuntza hautatu duzula eta ordu-gunea egokia dela ziurtatu.

Aldaketa horiek egin ostean, Nire Wikiak menu nagusitik wikira itzul gaitezke. Wiki bat baino gehiago izango bagenu, ireki nahi duguna hautatuko genuke izenburuaren gainean klik eginez.

Kasu praktikoa: nire aurreneko wikia

Wiki orrialde bat editatu

Edita dezagun sortu dugun wiki-orrialdea. Gure adibidean hautatu dugun gaia gastronomikoa da: munduko errezetak.

Edukia txertatzen hasteko, Editatu botoia sakatu eta erdiko panelean idatzi, kurtsorea orrialdearen testuaren gainean kokatuz.

Editorea barra agertuko da:

Barraren ikonoetan irudikatuta dauden funtzionaltasunak, ezkerretik eskuinera, hurrengoak dira:

• Letra lodia | Etzana |Azpimarratua
• Letra-tipoa (tipoa, tamaina, kolorea, lerrokatzea)
• Zenbakidun zerrendak | Buletdun zerrendak
• Bereizketa-lerroa
• Esteka edo lotura bat txertatu | Esteka edo lotura bat ezabatu
• Irudiak txertatu
• Objektuak txertatu (bideoak, audioak, mapak, egutegiak, etab.)
• Taula bat txertatu
• Ikur bereziak txertatu
• HTML kodigoa txertatu

Nahi duzun testua idatzi. Nola ari zaren ikus dezakezu Aurrebista aukeran. Aukera horietatik orrialdea editatzen jarrai dezakezu, edo bestela zuzenean gorde.

Hala ere, wiki-orrialdea editatzen ari den heinean, programa zirriborroak gordetzen doa. Editatzen amaitutakoan, Gorde sakatuko dugu, une horretara arte egindako aldaketak ziurtatzeko eta orrialdea editatzeko aukeratik irteteko.

Kasu praktikoa: nire aurreneko wikia

Irudiak, bideoak, barne- eta kanpo-loturak txertatzea

Wikiaren multimedia-aukerei etekina ateratzeko, orrialdeetan testua idazteaz gain, irudiak, bideoak edo aurkezten ari garen edukiak laguntzeko estekak txertatzea gomendatzen dizugu.

Lehenbizi, irudiak txertatuko ditugu. Horretarako, Irudiak eta fitxategiak txertatu ikonoa sakatu:

• Gure ordenagailutik irudi bat har dezakegu, horretarako Upload botoira zuzenduko gara.
• Bestela, kanpoko irudia lot diezaiokegu. Gure wikia on line sortzen eta bistaratzen denez, Interneteko irudiak txerta ditzakegu, bere helbidea edo URLa zehazten.

Nabigatzailean leiho berri bat ireki eta konekta zaitez, adibidez, Google-en irudi-bilatzailera: http://images.google.es/. Bilaketaren hitz gakoak idatz itzazu. Gure adibidean “icono wiki” aukeratu dugu.

Google Irudiak-ek ematen dizkizun emaitzetatik irudia hauta ezazu.

Irudiaren jatorrizko web orrialdea agertuko da pantaila berri batean eta deskribapen labur bat. Egin klik miniaturan.

Irudia duen orrialde berri bat irekiko da. Nabigatzailearen web-helbidearen gelaxkan agertzen den URLa hautatuko dugu.

Jarraian, wikiaren formularioaren gainean kopiatu eta itsatsi funtzio bikoitza egingo dugu.

URLa sartu dugunean, Kargatu botoia sakatuko dugu. Irudia karga-leihoaren azpialdean agertuko da. Irudia behin-betiko txertatzeko, bere gainean klik bikoitza egin beharko dugu.

Kasu praktikoa: nire aurreneko wikia

Irudiak, bideoak, barne- eta kanpo-loturak txertatzea

Orain, ikus dezagun nola txerta daitezkeen bideoak wikian.

Lehenbizi, bideoa bilatuko dugu. Google -en edo Youtube -en bideo-bilatzailea erabil dezakegu, aurretik irudia bilatu dugun bezala, wikiaren leihoa itxi gabe. Gure adibide gastronomikoarekin jarraitu eta “ogiaren errezetarekin” lotutako bideoak bilatuko ditugu.

Kokatu ditugunean, jatorrizko kokapenean irekitzen utziko digun estekan klik egingo dugu. Baliteke bere jatorrizko webgunea Youtube, TeacherTube, Google vídeo edo Blip.tv izatea, besteak beste.

Web bakoitzak bideoaren inguruko informazioa era ezberdinean erakutsiko du, baina guztietan Txertatu, Embed edo Gehitu izena duen lauki bat egon behar da.

Gelaxka horretan dagoen kodea da hautatu eta kopiatu eta wikiaren formularioan itsatsi behar duguna.

Aurreko pausoa egin ostean, wikiaren leihora itzuli eta kurtsorea bideoa kokatu nahi dugun orrialdearen kokapenean jarriko dugu, Txertatu widget-a botoia sakatuz. Jarraian, widget-zerrendatik Bideoa aukera sakatuko dugu. Gure kasu honetan Youtube hautatuko dugu.

Azken laukian, kodea agertzen den formulario berrian itsatsiko dugu. Eta, azkenik, Gorde botoia sakatuko dugu, sartu dugula ziurtatzeko.

Kasu praktikoa: nire aurreneko wikia

Barne- eta kanpo-loturak txertatzea

Ezbairik gabe, wikiarentzat beste aukera interesgarri bat da edukiak lotzea eta, horrela, orrialdeak hipertestu bihurtzen dira esteken bitartez.

Lotura bat egiteko, lehenbizi estekatu nahi dugun hitza hautatuko dugu. Gure adibidearen testuan “esteka” hautatu dugu:

Editorearen botoiaren gainean Esteka txertatu sakatuko dugu

Edukiak barnean lot daitezke (orrialdeak berauek lotuz) edo kanpotik (wikiaren kanpoko orrialdeekin).

• Adibidea barne-esteka batekin hasiko dugu. Gure kasuan, orrialde bakarra editatu dugunez, sistemak “abisua” ikonoa erakutsiko digu. Aldiz, orrialde gehiago editatu izan bagenitu, goitibeherakoan azaltzen dena hauta genezake.

• Aurretik esan bezala, orrialdeak interesezko webguneetara lot daitezke, informazioa egiaztatzeko edo zabaltzeko. Kanpo-esteka fitxa hautatu eta Helbidea eremuan web-helbidea idatziko dugu.

Ziurtatzeko, esteka gehitu botoia sakatuko dugu.

Zuzen funtzionatzen dutela probatzeko, bistaratu botoia sakatu, Editorearen aukeretan dagoena.

Kasu praktikoa: nire aurreneko wikia

Gure wikia konfiguratu: sartzeko eta editatzeko baimenak

Gure wiki-orrialdearen administratzaile-panel nagusiaren funtzionaltasunak ezagutzeko, alboko menuan dagoen Wikia administratu aukera sakatuko dugu.

Gaika sailkatuta dagoen konfigurazio-aukeren pantaila bat agertuko da. Guri interesatzen zaiguna, erabilgarri izango zaigulako, Jendea deiturikoa izango da. Bertan, Baimenak botoia sakatuko dugu.

Pauso hau oso garrantzitsua da, aukera horretatik ezartzen baititugu gure wikiaren pribatutasun-irizpideak. Besterik adierazi ezean, sistemak sarbide Publikoa aukera hautatzen du eta gure gomendioa, Babestua aukerara aldatzea da. Horrela, edukiak editatzea eta sartzea kontrola dezakegu.

Freskatu botoian klik egitean, aldaketak gordeko dira. Orrialdearen goiburuak prozesua zuzen egin dugula adieraziko digu.

Wikispaces-en inguruan gehiago ezagutzeko, Lehen eta Bigarren Hezkuntzako irakasleentzat laguntza espazioa kontsulta dezakezu: http://web20-educacion.wikispaces.com/help+Teachers+Espanol

Kasu praktikoaren amaiera.

Ariketa: ikasgelarako wiki bat

Wiki bat sortu

Wikia administratu menura joan eta, eta Egokitzapenak atalean, Domeinuaren izena ikonoaren gainean sakatu.

Dagokion atalean helbidea edo URLa aldatu, aurrekoa ezabatu eta Domeinuaren izena aldatu sakatu. Automatikoki, domeinu hori beste wiki-orrialde batek erabiltzen ez badu, sistemak zuzen aldatu dela esango dizu eta helbide edo URL berria aurkeztuko dizu:

Pantailaren ezkerreko menuan dagoen Orrialde berria aukera sakatu.

Formularioan Orrialdearen izena sartu.

Wikiaren izenburua idatzi, hitz gako batzuk (Tag-ak) eta, aldaketak gordetzeko, Sortu aukeran klik egin.

Edukiaren aurkezpen labur bat idatzi edo bere egile guztiak aurkeztu, adibidez. Jarraian, sakatu Gorde.

Automatikoki, orrialdea wikiaren menuaren orrialdeen zerrendan agertuko da. Gogora ezazu, hasierako orrialdea edo home deritzona gure wikiaren erreferentzia izango dela eta, beraz, ez legoke gaizki irudi bat edo izenburu ikusgarri bat sartzea.

Ariketa: ikasgelarako wiki bat

Itxura eta diseinua pertsonalizatzea

Orain, egungo wikiaren itxura zertxobait aldatuko dugu. Horretarako:

Wikia administratu estekan klik egin eta, Doikuntzen atalean, Itxura eta giroa

Sakatu Aldatu edo gai berri bat sortu , egungoaren ezberdina izango den gai bat aukeratzeko (orrialdearen diseinua), hori Wikispaces-en Gaien eskaintzaren artean aurki dezakezu.

Aukera ezazu, adibidez, “AquaFluid” Gaia eta, jarraian, Aurrebista sakatu emaitza ikusteko. Gogoko baduzu, Aplikatu botoia sakatu. Ikus ezazu orain duen itxura:

Orrialdearen itxura aldatzeko beste aukera bat, egungo txantiloia mantentzea baina Koloreak aldatzea da.

Gai lehenetsi bat hautatzen duzunean aurkituko duzun oztopoa, jada koloreak aurretik definituta daudela da eta zure wikia diseinatzeko aukerak urriagoak izango dira. Adibidez, “Aquafluid” gaiarekin, sistemak esteken kolorea baino ez digu aukeratzen utziko.

 

Baina beste gaiek aukera gehiago emango dizkizute. Header, Tab Color eta Link color hondoko koloreen eremuan koka zaitez Zirkuluan kolore urdinagoa hauta ezazu eta, jarraian, barneko laukian tonua aukera ezazu. Aldaketak ziurtatzeko, sakatu Gorde.

Gure wiki-orrialdeak beste itxura bat du orain:

Autoebaluazioa

Wikipedia ikastetxean

Wikipediak (http://es.wikipedia.org), beste entziklopedien kontsultaren aldean, abantaila osagarri batzuk eskaintzen ditu, informazioaren maneiuaren inguruan gaitasunak garatzerakoan irakasleek etekina atera behar dituztenak:

• Esanahien azalpena. Entziklopedia-testuak haur eta gazteentzat ez daude oso garbi idatziak, batez ere oraindik ezagunak ez diren terminoen erabilerari dagokionez. Wikipediak izaera hipertestuala du eta Wikipedian bertan sarrera duten terminoak lotuta agertzen dira. Beraz, beren esanahia azkar bilatzeko aukera ematen du. Gainera, on line entziklopedia izanik, Google-en hiztegiaren edo beste edozein bilatzaileen moduko baliabideak erabiltzeko aukera ematen du.

• Iturrien egiaztagarritasuna. Wikipediaren artikuluek bertako adierazpenak oinarritzen dituzten aipamenak eta erreferentziak dituzte. Hori, artikulu bakoitzaren amaieran zerrendan aurkezten diren oharren bidez egiten da. Ohar horiek, ahal den heinean, estekak izan ohi dituzte eta, horrela, iturrira jo daiteke, beraren fidagarritasuna egiaztatzeko. Ikasleek Interneten aurkitzen duten informazioaren iturriak aldizka berrikusten ohitzea garrantzitsua da. Maiz jatorrizko iturrira joan eta horrekin lan egitea hobea da.

• Informazioaren triangelaketa. Triangelaketa fidagarritasun-metodoa da eta hainbat informazio-iturri edo datu alderatzean datza, bat datozen ikusteko. On line entziklopedia bat izanik, ikaslea entziklopedian aurkitzen duena beste iturriekin lortu duen informazioarekin egiaztatzen ohitu daiteke. Gaitasun digitalerako oso ohitura garrantzitsua da.

• Informazioa handitzea. WIkipediaren artikuluek, amaieran kanpo-esteka batzuk dituzte, informazioa handitzeko aukera emango digutenak. Lanaren izaeraren arabera, baliabide interesgarria izan daiteke.

• Hizkuntza-ikuspegien arteko konparaketa, beste ikuspuntuetara joz. Kultura eta herri guztiek ez dituzte gauzak era berean ikusten. Wikipediak artikuluak era neutralean idaztea eskatzen badu ere, ikasleentzat interesgarria izan daiteke gertaera jakin batzuk bertsio idiomatiko ezberdinetan nola landu diren alderatzea. (…) Kasu guztietan, ikasleak gizarte globalizatu honetan hizkuntzek duten garrantzia ezagutzen joango dira. (…).

Autoebaluazioa

Wikipediari lagundu

Wikipediari laguntzea ikaskuntzarako oinarrizko baliabidea den iturriari laguntzea da. Wikipedia da ziurrenik, ikasleentzat informazio-iturririk onena, bere fidagarritasunagatik eta eskura izateko erraztasunagatik. Hobetzen laguntzea gure ikasleek eta besteek etekina atera diezaioketen prestakuntzarako baliabide-inguruneari laguntzea da.

Irakasleek Wikipedian hainbat eratan lagun dezakete:

Wikipedian artikuluetan laguntzeaz gain, proiektu irekietako batean parte hartzen ere lagun daiteke. Komunitatea Atariak laguntzeko behar duzun informazio guztia du. Garrantzitsua da arauak irakurtzea. Laguntzen hasteko abiapuntu onena Atarira joan eta laguntza erabiltzen hastea da, tutoretzak jarraitu eta oinarrizko informazioa kontsultatzea: http://eu.wikipedia.org/wiki/Laguntza:Edukiak (…).

Wikipediaren proiektu gehiago

Wikipedia fundazioak interesezko beste proiektu asko ditu. Hauek dira horietako batzuk:

WIKIZTEGIA http://es.wiktionary.org/wiki/Portada	Gure hizkuntzen artean hitzen edo esaeren itzulpena aurkitzeko aukera ematen duen elkarlaneko hiztegia.
WIKIBERRIAK http://es.wikinews.org/wiki/Portada	Irakurleek idatzitako berriak.
WIKIQUOTE http://es.wikiquote.org/wiki/Portada	Esaldi ospetsuen entziklopedia.
WIKITURRIAK http://es.wikisource.org/wiki/Portada	Jatorrizko testuen liburutegia.
WIKISPEZIEAK http://species.wikimedia.org/wiki/Portada	Biologiako entziklopedia, espezie guztien ingurukoa.
WIKILIBURUAK http://es.wikibooks.org/wiki/Portada	Gidaliburuak, tutoretzak, hezkuntza-testuak...
WIKIMEDIA COMMONS http://commons.wikimedia.org/wiki/Portada	Irudi-, audio- eta bideo-gordailua.

Liburutik ateratako testua: Antonio Bartolomé irakasle zibernauta, Graó argitaletxea.

Autoebaluazioa

Balio pedagogikoak eta aplikatutako adibideak

Autoebaluazioa

Galdera-sorta

Hauta ezazu aukera egokia. Bat bakarra dago galdera bakoitzeko.